Darmowy obiad w szkole dla każdego ucznia? Jest obywatelski projekt

Darmowy, ciepły obiad dla uczniów – inicjatywa Fundacji Growspace

Fundacja Growspace podjęła ważną inicjatywę, składając obywatelski projekt ustawy, który zakłada wprowadzenie bezpłatnego oraz pożywnego obiadu dla każdego ucznia szkoły podstawowej. Do zbiórki 100 tysięcy podpisów, umożliwiającej skierowanie projektu do Sejmu, już przystępują organizatorzy. Szacowany roczny koszt tego rozwiązania to około 5 miliardów złotych.

 

Aktualny system wsparcia i jego ograniczenia

Obecnie program „Posiłek w szkole i w domu” (2024–2028), finansowany z budżetu państwa, skierowany jest przede wszystkim do uczniów znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Oznacza to, że pomoc ma charakter selektywny, a nie powszechny, co rodzi problemy finansowe rodziców, którzy w wielu gminach ponoszą pełne koszty obiadu – które w niektórych placówkach sięgają nawet 20 zł za danie. Inicjatywa Growspace proponuje, aby każdy uczeń miał dostęp do ciepłego, wartościowego posiłku pełnopłatnie finansowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki.

 

Niedożywienie i problemy dietetyczne polskich uczniów

Według danych z 2023 roku, już 9,5% mieszkańców Unii Europejskiej nie stać na „porządny posiłek” co drugi dzień – co dotyczy także licznych rodzin z dziećmi. Chociaż w 2024 roku odsetek ten nieznacznie się obniżył do 8,5%, problem nadal pozostaje istotny. Badania HBSC wykazują, że polskie nastolatki często sięgają po słodycze i słodzone napoje, co w połączeniu z ograniczonym dostępem do zdrowej żywności, wpływa negatywnie na ich zdrowie.

 

Korzyści z powszechnych, darmowych obiadów szkolnych

Niezależne badania oraz doświadczenia innych krajów dowodzą, że powszechne, bezpłatne obiady w szkołach wpływają pozytywnie zarówno na dietę dzieci, jak i ich wyniki w nauce oraz zdrowie w dłuższej perspektywie. Przykładem jest reforma wprowadzona w Szwecji w latach 50. i 60., gdzie stopniowe udostępnianie pełnowartościowych posiłków szkolnych przełożyło się na poprawę stanu zdrowia dorosłych osób, a także ich wyższe zarobki, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci z rodzin o niższych dochodach.

 

 

Europejska Gwarancja dla Dzieci i zdrowe posiłki jako element walki z ubóstwem

W dokumencie Europejskiej Gwarancji dla Dzieci podkreśla się, że cel minimum to zapewnienie jednego zdrowego i bezpłatnego posiłku dziennie w szkole, aby przeciwdziałać ubóstwu i wykluczeniu. Poszczególne kraje Unii dostosowują te wytyczne do swoich lokalnych systemów wsparcia, jednak idea uniwersalnego posiłku jest coraz bardziej doceniana.

 

Znaczenie dla rodziców, szkół i zdrowia dzieci

Poprawa zdrowia i efektywności nauki. Dzięki stałemu dostępowi do ciepłego i wartościowego posiłku dzieci unikają spożywania tzw. „pustych kalorii” pochodzących z przekąsek, co zapewnia im stabilną energię do nauki i lepszą koncentrację. Dla części uczniów taki obiad może być jedynym pełnowartościowym posiłkiem w ciągu dnia.

 

Równość i brak stygmatyzacji. Uniwersalne posiłki szkolne ograniczają negatywne zjawiska związane ze stygmatyzacją uczniów korzystających z pomocy żywieniowej, eliminując różnice wynikające z sytuacji materialnej rodzin.

Kontrola jakości i standardy żywieniowe. Niezależnie od modelu finansowania, kluczowe jest, aby w codziennym posiłku znalazły się warzywa, ryba przynajmniej raz w tygodniu, woda jako podstawowy napój oraz zapewnienie uczniom komfortowych warunków spożywania obiadu. Krajowe rekomendacje żywieniowe z 2024 roku powinny być bazą do tworzenia jadłospisów w szkołach.

 

Praktyczne wskazówki dla rodziców

Jeśli Twoje dziecko często pomija śniadanie lub sięga po słodzone napoje, warto wprowadzić drobne zmiany, takie jak zastąpienie słodkich napojów wodą, dodanie warzywa lub owocu do każdego posiłku oraz wybór pełnoziarnistych kanapek. Również w gminie można sprawdzić zasady wsparcia w rządowym programie „Posiłek w szkole i w domu”, który bywa dostępny także przy przejściowych problemach finansowych rodzin.